:نویسنده:میر حمزه طاهری هریکنده ای نوپا
باسلام
ممنون از اینکه اشعارم را در وبلاگتون گنجاندید ولی بهتر است در پایان شعر نام شاعر هم ذکر شود ممنون از همکاری شما
دیگه ورف جور او بییمه ته وسته اکه لس بییمه دو بییتمه ته وسته
بو جییه گندمه تیم دشنیمه سز بوییه په جو بییمه ته وسته
مجیک سربو هنیش چشمه دله بیدار نیمه ای خو بییمه ته وسته
ته خوره ده گیته ستاره ماجه من سیاه مثل شو بییمه ته وسته
افتاب ره من بدیمه تنه کشه من با سایه دو بییمه ته وسته
اما معانی بعضی کلمات :
ورف = برف بییمه = شدم ته وسته = برای تو
لس = شل و یواش بوجیین = جدا کردن وسوا کردن
دشنیمه = ریختم سز = سبز په = دنبال
مجیک = مژه هنیش = بشین خوره = خبره
کشه = بغل
ته دل دریا می دل خاشک زمینه/ته خنده ته نگاه چه دلنشینه/ته وسته من بزومه دل به دریا /که او دریا میان مردن شیرینه
کَکی دارِ کِتم مه دله خونه بلبل هُلی ِسر دل ناره کنه تش هایته دل بسو ته سوجه! بسوتی سوج تش هایت ویشه دنه |
شِ یاد ایونِ سر بیشت ِ بوردِ شِ درده مه دل ِ وَر بیشته بوردِ دِنِسِ ویشاری نیلارمِ بوری بِن نیسر ِچر مِنِ سر بیشته بوردِ |
قالی سر نیشتی کوب تری ره یاد دار
امسال سیری پار وشنی ره یاد دار
اسب زین سواری دوش چپی ره یاد دار
چکمه دپوشی لینگ تلی ره یاد دار
مره کل امیر گننه پازواره
بلو دست اییت مرز گیرمه تیمه جاره
هرگز ندیمه نره گو گوک ور آییت داره
شی نکرده زن وچه کش اییت داره
شش درم دونه و کترا ره کورنه؟!
بوریته آدم و دکته راره کورنه؟!
گسفندلاغر و ورکا ره کورنه؟!
رعیت گدا و کدخداره کورنه؟!
امیر پازواری
مازندرون چهارفصلش بهاره
شبره گل و گیاه سرسواره
چلچلا گردنه فصل زمسون
فکرکنده که ای فصل بهاره
یادِ اون روزها به خیر حال و هِوائی داشتمه
دِ وِجِه قَد بیمه و تَشِ سِسِریک ِ واری
کدخدا داشتو مَلِه یا شاه بَمِرده سال بیوو
مِرِه چیندِکا واری مار خواشه بالِ بِن گیته
چوئی تِلار اگر چه بی زرق و برق بیه ولی
مارِ دیم چیس دَکِتِه پیِر عصا پِشتی شونه
سر و همسرون اگِر چه مِنِه دست عاصی بینه
حرف رِه گَت تِه نَزومه جائی که گَت تِه نیشتیه
زِمسّون ِ سوز و سرما مِره کاری نَهیه
لینگِ چی کاردِمه رودخانه ی ِ اُو جه یور شیمه
دو زاری وِه چَک و بال زومه دومادِ لینگِ بِن
دومادِ پِشت خواشه لینگِ شستِ سَر استاویمه
حِرارِت کارده مِره دیم کَتِمِه چِشمه ی ِ سر
مَل جِه پِشتِه کاردِمِه مِنجِوِرِه مَمرِزِ چو
بعضی وقتا نیشتیمه خورد گَلیلِم چشمه ی ِ سر
سنگ رِه کال سنگِ دِله یِشتِمه سر جه دور دامه
واش ورین دست گیتِمِه گندم و جو ره تاشیمه
مِشتِلِق وسّه مِرِه تیپ تیپی تِلکولِه دانِه
عیدی روزا هِدی جه مِرغانه جنگی کاردمی
اعیونی غِذا اَمِه تِرش پِلی و دووا بیه
تِرکانِش اَگِه هاکِردبو دست و لینگ و تن و پِِه
سَرنِماشون تا سَحَر خون بِوارِستبو آسِمون
رنگ و رُو اَمرو واری اگه نِداشتِه زَرق و برق
هَر کاجِه دَری ؛ مازِرون رِه یادنَکان
مُبل سَر نیشتی:پیت لَمه رِه یاد نَکان...
سَرمایهدار بَیی:فقیری رِه یاد نَکان...
زِوون خارِجی یاد بَییتى:مازِرونیزِوون رِه یاد نَکان...
چار نفر ِرییس بَیى:گتِ و کچیکی رِه یاد نَکان...
تِه وَضع خارِه ، اَرباب بَیی : شه رعیتى رِه یاد نَکان...
تِه کِت و شِلوار نو بَیّـِه:احوالپُرسی رِه یاد نَکان...
وقتی که راحِت مُجِنی:لینگ تـَلی رِه یاد نَکان...
آلو طِلایی دَرخارنـی:تِرش هَلی رِه یاد نَکان..
مِه دِل تَنگ بَییتِه
مِه دِل تَنگ بَییتِه لَمپای سو وِه
بِهار ماهِه کَچِب دارِ چَکوِه
مِه دِل تَنگ بَییتِه دَشتِ دِرو وِه
واش وِرین و گندِم کَرِ کََسو وِه
مِه دِل تَنگ بَییتِه کِرِسکِلا وِه
اَسییو پِشتِ کِلِه ، خانِکِ او وه
مِه دِل تَنگ بَییتِه بِهار تی تی وه
هَلی تی تی و بَنوشِه بو وِه
شعر : ام کلثوم عالیشاه
وارش بشسّه دارّه
او بهیته همنّه
بَورده همسایهی نالبنِ گتِ لگنّه
دیگه بمرده خشخشون
لگن نزنده گلخاتون
شه رخته نو نکنده
لمپا ره سو نکنده
نپوشنه جلیقه
- نینه ونه سلیقه!-
بالخنه لا نکنده
هوا هوا نکنده
پنجره وا نکنده
مه ره صدا نکنده.
سواتکوه، بهمن 86.
بَوین چه ها،بَوین چه ها
به روز و شو حضور دار بَوین چه ها،بَوین چه ها
شِّه دلّه سویِ نور دار بَوین چه ها،بَوین چه ها
اَتی مِه حرفه گوش دار،اَتی شه جا سروش دار
هراسِ مرگ و گور دار بَوین چه ها،بَوین چه ها
همیشه ذِکرِ یار دار،زبون و گوشّه خوار دار
دو چشّه مثل کوردار بَوین چه ها،بَوین چه ها
پَرت و پِلا نَأو نَأو،چون و چرا نَأو نَأو
نا زَرِّ دار،نا زورِ دار بَوین چه ها،بَوین چه ها
بَأو خِدا خِدا خِدا،تِه پادشاه و مِن گِدا
مِره به عشق و شور دار بَوین چه ها،بَوین چه ها
دِل هَس و جایِ دِلبَره،نا جای شَخص دیگره
شِطونّه از شِه دور دار بَوین چه ها،بَوین چه ها
اَتی شِه سَر کتی بَزِن،تِرِه نَمِّه چِتی بَزِن
تو شِه عقل و شعور دار بَوین چه ها،بَوین چه ها
حَسِن تو در بِرو زِ خِد،نوین شِه خِدّه یک نِخِد
شِه کارِّه جمع و جور دار بَوین چه ها،بَوین چه ها
منبع:ابیات تبری
سروده:ابوالفضائل علامه حسن زاده آملی
چِکِل
صِــواحی سَر ، صِدای بِلبِلِ دور
دَرِه و دَشت ، چِنـار و چِکِــلِ دور
دَشتی و اِمِدوا ، باغِــک و با رکوه
آشکــالُم و خَــییلِ مَنگِــلِ دور
چِکِـل پِشتِ لـُولا ، بِِـِز پِلِ اَلـزی
تِـروک و مُمَعِـن و شاکِـلِ دور
بِهـارماهِ زولِـنگ ، پَییزِ کاندِس
گَـدگََـتِ موزی دارِ کاکِـلِ دور
مَغشِلِ شِل پِشتِ اِمِدوا پیردرویش
کوپینِ گَـَد خِرابِه پِکَــلِ دور
اَسیـــوی کِنار گَد گَتِ فِــک دار
وِنِه پایین ِ پِه سَنگی پِلِ دور
گـُـو و گالِش تِلا تیـکا ی خونِش
کِـلِه وَر کِتری و تَـش اَنگِـلِ دور
تَندیر و کِـلِه و جَردِه و هیـمِه
ماشِـه و مَنقِـل و چَـچی کَـلِ دور
شعر از :الف -عالیشا
برو شونیشت ، شه دله مه ور هاده
برو شونیشت ، دل غم ره سر هاده
شه دل غم ره په بئیر تا صِواحی
نَفته کول ِ جا اون وَر تر هاده
برو بوریم سی تِک ره سر بزنیم
شه دل ِحرف ِ رکاب سر بزنیم
بوریم کارم ِ اسم ِ بیریم نِکارم !
تل سِه خاطر، شِه سر بزنیم
دیگه دل ، سنگ بهیه ، نرم نوونه
دیگه هیچکی ، شه جِم ، همدم نوونه
اگر اینجور که مِن ویمبه دَشونه !
اَمه شونیشت ِ جِم ، اُو گرم نَوونه !
تِ دریائی ُ مِن ات چکه او مه
تِ روز ِ روشن ِ تاریک ِ شُو مه
تِ هر صِب آفتاب وشته مو نا
من اَ ته وشته ی کور کوره سومه
بهار بمو ونوشه تالی کنده
اماره سال نو جا حالی کنده
دپوشی یه هلی دار اسبه تی تی
فرش بیه اینجه و اونجه مشته تی تی
ککی مار شه گله دیار هاکرده
سبزه گل ره شه پیش قرار هاکرده
بیارده چلچلا خار خاره پیغوم
دیگه باد بهار ما بیته وه نوم
کشنه روش ، روخنه مشته او ئه
ونه لو گلخنه ، چه مشته بو ئه
زمسونه سوحاله بیز ور هیته
چله ره با بهار ماه خیز ور هیته
تکون بیته همن با شه بهاری
چمر بیته همن تا چش دیاری
سو ببّه دشت و صحرا با ونوشه
او بیّه برف و سرما گوشه گوشه
خونه بلبل اونجه گلی به گلی
دنه پیغوم همه پلی به پلی
برو بهار مازرون ره هارش
گل و قشنگی میون ره هارش
همه جا سفره هفسین وا بهییه
میونه سبزه جا تزئین بهییه
عمو نوروز خبر خش بیارده
ننه سرما وا و وارش بیارده
بهار تره دعوت به کار هاکرده
تنبلی اون راسی فرار هاکرده
بهاره آی بهاره آی بهاره
ونوشه مشتلق چییه بهاره
اهار ماه »
باهار مه مله چند قشنگه
بنوشه کوه و کمر رنگارنگه
هلال گل صرا ره پر هاکاره
بلبل چنار سر منزل هاکارده
تی تی ِ بو بهیته دشت و صرا
جیکا کالی بساته خال بالا
باپلی پر بزو باهار بییمو
بنوشه باپلی ِ یار بییمو
بنوشه مله پشت چادر بزوهه
دین تپه سرخ چارقد سر بزوهه
دواره سک و سو بیته خرابه
هلی تی تیِ بو بیته خرابه
گرم وا اسبه کو جه سر هاکارده
کچب زلف ره یک ور هاکرده
موزی دار چکو نیم وا بویه
جیکا وچه مارجه سوا بویه
اسیو پشت ولیگ زلکا بیارده
شه همراه خوشی و صفا بیارده
تال و زنگ صدا انه منه گوش
چپون یورجه انه کالک ونه دوش
چاربدار شه غزل اسبه سواره
دره شونه صرا گندم بکاره
اسیو پشت کله پر او بویه
گندم، چل سنگ بن جه رو بویه
بهاری خونش
بهار بمو بیارده گل و سبزه
خش بو هاکرده همه جا ونوشه
چپ چپا فرش هاکرده دشت ولتکا
گوجوجوک ریک نمنه کنده خنده
...................................................................
ورم کارون بوریم پیشباز بهار
افسوس دلبر دنیهه منه کنار
گسفن راه هادم به سمت یلاق
مه لینگ همراه نیه کو دوش برار
.....................................................................
بهار بمو و گلها بهینه باز
بلبل خونش و چنده دنه ناز
کندس پیله بلبل بزو کلی
ندومبه باکی کنده راز ونیاز
..........................................................................
تی تی بهاری مشت هاکرده دار
ونه عطر و بو بیته امه نفار
داره سر بزوهه تیپ تیپه چادر
اگه وونه هاده من هادم شه یار
.............................................................................
بورم صحرا بچینم من ونوشه
وره برسم و هاکنم تونه
گوجوجوک ره بهیرم پو هاکنم
چپ چپا فرش هاکنم یار خنه
ته دسه هیمه و رسن بورده ته قد نشاء و خرمن بورده
اتا دم راحت دنیا نکردی ته عمر صحرا بتتن بورده
*************
لالالالا خسه تن بلاره شه مار بوی پیرن بلاره
*************
ته مه گره دایی توئه بلاره ته شو مسه نشی خوئه بلاره
مسه لالا خوندسی تا صواحی مسه داشتی آرزوئه بلاره
*************
لالا دل دارنه ارمونه بلاره بی ته دنیا مه زندونه بلاره
*************
ته دوش مشته هیمه، من ته بلاره ته دس پره پینه، من ته بلاره
یا نشاء کردی یا مال په دئی ته سر ا تن خسه، من ته بلاره
*************
لالا چش مشته اسری بلاره ته مه دنیای خشیه بلاره
*************
افتاب ته دل گوشه نوونه بهار ته دسه ونوشه نوونه
اگه دنیای خشی مه بووشه جان مار گرم کشه نوونه
************
لالالالا شه غمخواره بلاره اسا ونه تن نخاره بلاره
************
دوندی که طالبا چشی ره گونه
جواب سلام ره ندنه خوار خوار
دومبه چکل ته حال کار خوار هسته شاه سنگ بن هندا کولک جار هسته
نروخرو وا دارنه و دیار هسته گلر د په یخچال هدار هسته
سنگسر و شهمیرزاد و باره کو سیو کوه و نیزوا کوه و هیکو
کمر پشت و دهمیون و انارم گوگلی و تلاجیم و اسبه رو
ارمون ته ریگ چشمه بچا او ته پائین همندی گالش گو
کتل تش چرک چیرک سر شو چند خارک ،خسته تن ره کرده خو
هر وره که هارشن ته جان جانه ته جان ، جان چکل چنده جوانه
اینور ویشه ، اون ور همند مرتع فریم ته دامن روزی رسانه
شروین خوانه ته وسته قصه باره طوری جه حرف سر دوسته باره
نواجش بیهله گوش مجی لا حسنی ناره هر آنچه هسته باره
ته خوب دوندی اما چتی گت بیمی تیسا په لینگ وشنا بتیم دئیمی
یا کل چو یار ، یا گوک وه خال چیمی از خورد بکی کار دله گت بیمی
خالک گوک لنسه ونه مار خالک وچه ، چو جه بیه تیمار
ننا سازکتین و ببا هیمه چو انده زونه امه زهله بوره مار
بی زهله وچه ره کی نزنده کار ارباب و کدخدا، جاندار، پاکار
هر کس راست بئیبو صوی جمندر اماره تا نماشون ورده بیغار
پی یردل خشه پسر بیه مرد حرف اشنا وچه آ خوار و اهل درد
کل خشاله که گی کل در شوپه دیگه ندونده نوکر نونه مرد
ارباب و کدخدا هم بینه نوکر وشون هم داشتنه شه جه آقاتر
اما جه عاشقی دل باد بداهن
چشمه سر یار دوش آفتو هدائن
نصف شو پرچیم و لوش ببپرستن نومزه بازی هاکردن دگرستن
هولایتی یار چشه خش هدائن دستمال بئیتنا آینه هدائن
صواحی کار نماشون غصه بار همش در فکر شیمی کی ومبی پول دار
غزل ره بشورم هاکنم تیمار شه زن بیارم بوم عیال وار
عروسی کردمی با قرض و قوله کاوی و بز کوله تا طلا کوله
همه ره کوشتمی آبرو نشوئه د روز نیه امه دوش دیه جوله
بعد از بیست سال که دهیمی قراری سی فرسخ راه پیاده شیمی ساری
امه مزد انده نیه تا بووشه رشتی علیجه و قند و گرماری
قراری و، قراری و، قراری امه لامیزه بن نون بیغاری
د سال سربازی هم ونه خرشی قراری نونه امجه کناری
بنافت جه تا فریم توری دوستن نماشون سر دواره دگر دستن
کلک و پرچم سر بپرستن نومزه بازی هاکردن دگردستن
اتا گتا همه خورد و بی شلوار اتا سر و همه کندس ولیک خوار
اتا خش و باقی صد غصه بار سوار اتا باقی بینه چار بدار
میرزا علی گوخسه و کلوا نون تلم بن صف کشینه کیجائون
قد بلند، دیم اسبه،جفت چش سیو دل تپ تپ ، اتا کچه آش و دو
مرس کلا وشونه دوش و پر دو بتج بتج تا سنگده یکه دو
نا وشونه کار معلومه نا اقبال سر و دوش جه کشنه هیمه و خال
یا گندم جار یا گرس جار یا تیل چال یا دشت سر یا هیمه بن تیل چال
پیله بی نون بوشه ایمون نخوانه سفره تیسا بوشه مهمون نخوانه
تیم جار بختن و شاه خو بدیئن کلوم حیون خوانه انسون نخوانه
اما جا خواستمی که جائی بوشه فراخ نوه اتا کرک کلی بوشه
خنده و خشالی قصر سازنه برمه جا ونه پیت کلی بوشه
قهرمون داشتمی اما کشتی گیر اگر مشتی بیبو آخر خرده تیر
همه در بدر و سلاب و اسیر نادون گت بیمی نادون هم بیمی پیر
چپون له له زوئه تا دل نترکه گالش کلی دائه تا روز بگرده
لیلی جان و کتولی و امیری دست به دست دانه تا برمه دگرده
بی خود نیه همه جا چشمه دارنه زیارت سر جه او سر در ایارنه
دئیه روز هرچه برمه بسوته بمرده روز گل بن چش چه وارنه
چه شوهائی مثل مر سیو بیه اتا ستاره هم آرزو بیه
چکل دنیا نه سر دانه نه سامون انسون دنیا امبی میرمبی حیوون
امه کار بدتر از پریم قرون اما گج هستمی وه بیه بد نوم
مرس سی شلک الآن گت بیه بلند بینه کلفت، ابر جه رد بیه
قدیم آدما هم گرد بئینه خشی بورده و اسا شه درد بئینه
اتا روز گوتنه مه جان زنا چوسی شیه به اسب و خر ورزا
تا بوردی چش بزنی عمر تمومه سر و پوست گل بن ماچکل شومه
مردی زن ورنه و زنا هم شی کنده هندا سال نئیه نوم ته گومه
چکل ته حال خوار و مه حال نخاره ته ور آفتاب ، اینجه وارش باره
اتول سواری و شق شق دمتن دست اش دشمن و ازال بیکاره
چکل هر وقت پلنگ انه ته کلدوش قرنه کنده صحرا ره ترس گرنه دوش
مال و مالدار جه ورنه حواس و هوش مه شعر بی صدا بخون وهاده گوش
گتی نا به قد و نا قد و قرنه گت اون هسته که خورد دست ره گرنه
اگر ترس بداهن گتی ایارنه موزی دار گت هسته موزگله یارنه
سه گسفنک کیجا قلعه و سر چک گسفند چرا بوردن اون چک تک
اون پوست کلا بورده شاپو بموئه اون لمچوخا بورده پالتو بموئه
چرم شره بورده شبر و بموئه جان چپق بورده اشنو بموئه
کلز و لاک و لاکچه کهنه بیه پلاستیک همه جه سر تر بهیه
مکتب شوها گت بهینه و با سواد منم فراوان و دلیل داد و بیداد
وقتی وچه پیر جه گرنه ایراد آخوند احمد ره دیگه کی کنده یاد
آخوند احمد ره خامبه یاد ها کنم فاتحه جه وره دلشاد ها کنم
چکل وسته من چنده بسروئم سر و دل ره چنده ناخن بکوئم
دل دیم ره چنده دندون بجوئم تک ره میم هاکنم و لال بووئم
چکل اون سالها بورده و دیگه ننه او که پیشی شونه پشت نشنه
اگر چه پیرون دل خله ونه همه حسنی بیه دل ره خش انه
زمستون گرس شله و ترشی آش دهم روز پلا بن گسفند لاش
محرم بمو بو رخت کردنه علم برنجی بوق جه مردم ره کردنه جم
کت کته بینه صفدر عموی جمع سیو کتری جه چائی کردنه دم
هرکه مزدیر بیبو دوش گیته علم آقا سلام شیمی تا تپوک دم
شاه سلام و آقا سلام گوتمی سلام دامی علم سر بیهه خم
سید اسمل حسین حسین خوندسته زیارت سر دسته اتی موندسته
فاتحه ره سید میرعماد خوندسته عربی ره و چنده خوار دونسته
پیر مردها تکیه دله سه به چار یا صحبت کدخدا یا میرشکار
اتی چپق اتی کشینه سیگار میرزا عیسی گپ زوئه چنده خوارخوار
اون که سینه صدا هدا بو خوار خوار جلو دیه باقی ره زوئه کنار
عروسی روز سرنا دایره دمبک لوتی گیته دارون چرخ زوئه پشتک
نواب خاله مجمه گیته شه تک شاه وزیر کا جم وچون خردنه کتک
میوه روش بموبو اما گیتمی پر اتی قه کردمی ماره سر و ور
قیمت دونه و میوه برابر مارون دونه دانه میوه دوش سر
میوه ره گاز زومی با فنی زک اتی پیله اتی دست و اتا تک
بی مار گس اینگو آ چش پر اسری وچون شه نیم خرد ره دانه ونه تک
چکل ته دل سر چند تا ستاره اسپهبد مرزبون ته یادگاره
ونه حرف سخن دنیا ره مشته بنوشتن و بهشتن چنده خواره
آدم یک روز انه یک روز هم شونه میان این د روز چند تا مقومه
مقوم ورگ و مرو گسفن و گو مقوم آدم هم در گپ گوته
اگر گوم بهلم گوم خدایی میون نوم و گوم نیرم جدائی
روات پل خراب از کار دنیا همیشه زندوئه شیخ بهائی
جان چکل ته زا زکا جگردار شیر نر و پلنگ سون و تفنگ دار
دومبه چکل طالب تره یاد انه ته جان گوش هندا ونه داد انه
ونه زاری بلبل ره فریاد انه بعد طالب کی چکل جه شاد انه
چکل وقتی ته تن کل بز لو شونه ته پهن سینه جه اشکارگو شونه
بهار انه تنش عطر و بو شونه عسل ماز شهدسته از کندو شونه
سلک ته دامن دله خو شونه چپون لله زنده و غم فرو شونه
گالش گو دوشنه شیر افتو شونه گو شیر دله کولک بو شونه
گوک په چو خزنه برمه جه خو شونه مختاباد پیر وونه چش سو شونه
چتر بزه عاروس رخت او شونه دوماد تور کله دوش چک لو شونه
ابر دل گیرنه ونجه او شونه کوه ره ورف پوشنه صحرا خوشونه
الآن هسته بهار پنجاه و چار ته در قاف و من اینجه میون غار
که دشت شیر نر بیئه بیکار اشکم مزدی وچون نسته کمبه کار
رفقون همه شون هستنه سوار جواب سلام ره ندنه خوار خوار
ضرب المثلهای مازندرانی
پنج شنبه نون و خِرما دَر کامبی تا اَمِه مِردِه جِه بَرِسِه: پنجشنبه نان و خرما بیرون میدهیم تا ثوابش به مرده ما برسد.
چایی دِلِه دار دَرِه مِهمون قد بِلِند اِنِه: روی چایی ساقه اش قرار گرفته مهمان قد بلند میآید.
خوی بد بدی صدقه دَر هاکِن تا بدی اون خو بر طرف بَوشِه: خواب بد دیدی صدقه بده تا بدی آن خواب بر طرف شود.
سگ سر او نَشِند تِه دَست گِند موک زَندِه: روی سگ آب نریز دستت زگیل میزند.
شو
بی وقت نونه جارو بَزوئن فرشته ملائکه رِه شِه سِرِه جا بیرون کاندی: شب
بی موقع نباید جارو بزنی چون فرشته و ملائکه را از خانه خود بیرون
میکنی.
گرم تندیر سَره دَپوشی تِه وِسِه حادثه پیش اِنِه: سر تنور گرم را بپوشانی برای تو حادثه پیش میآید.
نِمِک رِه نِشِند بِنِه بِه خاطر این که حضرت زهرا چشم اُو هَستِه: نمک را زمین نریز به خاطر این که آب چشم حضرت زهرا است.
وِشنا رِه خورِش نَوِنِه خوره بالش نَوِنِه: آدم گرسنه اهمیتی به خورشت غذا نمیدهد ادم خواب الود اهمیتی به بالشت نمیدهد.
عاروس رقص بلد نیه گِنِه بِنِه تپه چاله دارنِه: عروس رقص بلد نیست میگوید زمین تپه چاله دارد یا ( هموارنیست).
دست که نِمِک نِدارنِه بِل ساتور بِن: دست که نمک ندارد باید آنرا زیر ساتور گذاشت.
اُو که سَرِ جا بُگذِرِه چِه یِک وَجه چِه صد وَجه: آب که از سر گذشت چه یک وجب چه صد وجب.
شاه که سیره خوانِه چِکِنِه زیر دَستون وِشنائی بَمیرن:شاه که سیر باشه میخواهد چکند که زیردستها گرسنه اند.
شاه شاخ دار بِخاستِه لیسِک هم راه دَکِتِه: شاه خواستار حیوان شاخ دار شد حلزون هم به عنوان شاخ دار به راه افتاد.
آدِم
دِل خِش بُوئِه خِنِه کِلی پِشت بُوئِه: دل آدم خوش باشد خانه آدم پشت
لانه مرغ دانی باشد(اگر آدم دل خوشی داشته باشد زندگی در جاهای کوچک و
فقیرانه نیز قابل تحمل است).
آدِم
بی مارو خاخِر تونِّه دَوِّه بی همسایه نَتوندِه: انسان بدون خواهر و مادر
می تواند زندگی کند اما بدون داشتن همسایه خوب زندگی مشکل است.
آسِمون وِنِه لا هَسِّه زمین وِنِه زیر اَنداز: آسمون برایش لحاف است و زمین برایش زیر انداز.
آدِم عَجول یا چاه کَفِنِه یا چِلّو: انسانی که در کارهایش رفتار عجولانه داشته باشد به مقصد نمی رسد.
اسب
هَدیئِه خَر بَئیتِه خِشالی پَر بَئیتِه: اسب خودش را داد و به جایش خری
گرفت و از خوشحالی هم به هوا می پرید(کسی که چیز با ارزشی را بدهد و در
ازایش چیز بی ارزشی را بگیرد و خوشحال هم باشد!).
اَنِّه
مَر بَخِردِه تا اَفی بَیِِّه: آنقدر مار خورد تا افعی شد(شخصی که به
واسطه انجام کار خلاف زیاد به صورت یک خلاف کار حرفه ای در آمده باشد).
آخر ماسّه بَشِنّیه: آخر ماست را ریخت(سر آخر نتوانست کارش را تمام کند).
اَتّا دَرزِن شِه خِدّ بَزِن اَتّا گالوج اتّی رِه: یک سوزن به خود بزن یک جوال دوز به دیگران.
اسب پیغوم پِ جو نَخِرنِه: با پیام فرستادن برای اسب اسب جو نمی خورد.
اَتّا پیلکا ماس چَنِّه راغون دارنِه: یک کاسه ماست چقدر روغن دارد.
آش که جا دَکردِ بوئِه همه وَر اَنگوس زَنِّنِه: آش آماده اگر در ظرفی ریخته شود ازهمه طرف به آن انگشت می زنند(اگر دختری خود را بزک کند همه چشمها را به دنبال خود دارد).
اِمسالِه
میچکا خوانِه پارسالِه میچکا رِه جیک جیک باد هَدِه: بچه گنجشک امساله می
خواهد به گنجشک بزرگتر از خودش آواز خواندن یاد بدهد.
او به امام ندنه تش به یزید: آب به امام نمدهد ونیز آتش به یزید هم نمیدهد.
اَتّا شِفتِه اَتّا محلِّ وَسِّه: یک دیوانه برای( بهم ریختن) یک محل کافی است.
آش لوه سر مِزِّه دارنِه زن نومِزِّه سَر: خوردن آش سر دیگ مزه دارد و زن هم در دوران نامزدی جذابیت بیشتری دارد.
بَپتِه خَربِزه شال نَصیب بونِه: خربزه رسیده نصیب شغال می شود(چیزخوبی نصیب کسی شده که لیاقتش را نداشته است).
بینج
پِ وَرمِز او خِرنِه: کنار برنج، علف هم آب میخورد(کسی که با چسبانیدن خود
به بزرگی برای خودش شهرتی به هم بزندوبه این طریق امرار معاش کند).
بِنِه بَخِردِه آدِم دارِّ وِجِنِه: آدم زمین خورده درخت را از ریشه میکند.
بامشی
رِه گِتِنِه تِه زور دِوائِه وِنِه سَر خاک دَشِنِّیه: به گربه گفتند که
ادرار تو دارو است گربه روی ادرار خود را با خاک پوشانید(اگر از آدم بد ذات
چیز را بخواهی هرچند در توان او باشد از تو دریغ می کند).
باجا باجا رِه بَد دارنِه زن پِر هر دِتا رِه: با جناق از با جناق بدش می آید و پدر زن از هردو.
بِرمِه کِنِّه نون نَدِنِه: گریه میکند ولی نان نمیدهد(کسی که برای افرا د فقیر دلسوزی میکند ولی حاضر به کمک به آنها نیست).
بِرار کِه فَقیره هَفت پِشت غیر: برادرش اگر فقیر باشد می گوید نسبتی با من ندارد.
بوردِه
اَبروی بِنِّه رَج هَکِنِه بَزوئِه چِشِّه کور هَکِردِه: رفت زیر ابرو را
درست کند زد چشمش را هم کور کرد(کسی که میخواهد نقصی را بر طرف کند اما
بیشتر خرابی به بار آورد).
پیش
دَکِتی پِشتِ سَر رِه هَم هارِش: جلو که افتادی به پشت سرت نیز نگاهی
بنداز(اگر به مال و مقامی رسیدی به افراد زیر دست خود نیز گوشه چشمی داشته
باش).
پلا
احمدِشه فاتح ممدِ: پلوی احمد را می خوری وبرای محمد فاتحه می خوانی!(از
کسی که به تو نیکی کرد تشکر نمیکنی ولی از دیگری تشکر می کنی).
پر
کنگِ شلوار خشتک نِدارنِه وچه باد کنّه: شلوار پدرش کهنه و پاره است بچه
اش تکبر می کند!(فرزندی که پدرش فقیر باشد ولی با این حال افاده داشته
باشد).
پسته
بی مغز دِهون واز هَکِنِه رسوا بونِه: هنگامی که پسته دهان بسته بدون مغز
را باز کنی رسوا می شود(کسی که نسنجیده سخنی بگوید و خود را رسوا نماید).
پشیل کد خدا بَئیِه: پشیل (نوعی خزنده کوچک که مثل کرم زمین را سوراخ میکند ) کدخدا شد(فرد بی تجربه و بی لیاقتی به پست مهمی رسید).
پز عالی جیف خالی: افاده زیاد با جیب خالی(کسی که آه در بساط نداشته باشد ولی اهل تکبر و افاده باشد).
پتک پِتک زنّه راه شونه: با ناز و کرشمه راه می رود.
تِه
تَش مِرِه گَرم نَکِردِ تِه دی مِرِه کور هَکِردِه: آتش تو ما گرم نکرد که
هیچ ! دودش چشم ما را کور کرد(کسی که بخواهد کمکی بکند اما ضرر زیادی
برساند).
تِه
بَوّی گل دسته همه گِنِنِه هَسِّه: تو که بگویی گل دسته همه می گویند درست
است(خانم هایی که از شوهرانشان می خواهند احترام آنها را داشته باشند تا
دیگران هم از شوهرانشان تبعیت کنند).
تیم
جار خِس همه شو پادشاه رِه خو ویندِنِه: کسی که کنار خزانه برنج میخوابد
خواب پادشاه شدن خود را می بیند(فردی که با داشتن مال اندکی آرزوهای بزرگی
را در سر بپروراند).
تا
تِه دار دارنِه ولک تِه سِلام دارنِه عَلِک: تا هنگامی که درخت تو میوه
دارد به سلام تو جواب می دهند(تا موقعی که صاحب ثروت هستی به تو احترام می
گزارند).
تو که راغون نِداشتی وینگوم چِه کاشتی: تو که روغن نداشتی چرا بادمجان (که روغن زیادی برای سرخ شدن میخواهد) کاشتی؟
اگر داروک بخونده گنه وارش انه
اگر قورباغه سبز روی درخت بخواند می گویند باران می آید.
نمک را زمین نریز به خاطر این که آب چشم حضرت زهرا (س ) است
۱-گوش عزیزه گوشواره عزیز تر وچه عزیزه ، ادب عزیزتر
فرزند برای انسان عزیزه ولی ادب عزیزتر(آبرو و احترام ارزشش از فرزند هم بیشتره)
۲- پلا احمدِشه فاتحه ممدِ
پلوی احمد را می خوری وبرای محمد فاتحه می خوانی؟!
از کسی که به تو نیکی کرد تشکر نمیکنی ولی از دیگری تشکر می کنی
۳- ته چنه ره لَرگِه کُولِ جه دَوِنْدِن : به مفهوم اشاره به پرچانه بودن است
۴-آدم دل خش بوئه خانه کالی پشت بوئه
دل آدم خوش باشد خانه آدم پشت لانه مرغ دانی باشد..
اگر آدم دل خوشی داشته باشد زندگی در جاهای کوچک و فقیرانه نیز قابل تحمل است.
۵- شالِ شکار شونی، شیِرِ اسلحه دار
به شکار شغال که می خواهی بروی، اسلحه شکارِ شیر را بردار(در بیان محتاط بودن می آید).
این مثل را عمدتاً در وقت سفر و در توجیه خرجی و توشه نامناسب داشتن ذکر می کنند یعنی بهتر است از روی احتیاط، بیشتر از حد نیاز تدارک دید.
۶-وِشنا ره خارش نِوَنه ، خوره بالش نوِنه
آدم گرسنه اهمیتی به خورشت غذا نمیدهد و آدم خواب آلود بهانه بالشت نمیگیرد.
این ضرب المثل زمانی بکار میرود که فردی برای انجام یک عمل بهانههای بیمورد میآورد.
۷-گوسفند هرچی لاغر بوشه، خاش می سر خاسنه
گوسفند هرقدر هم که لاغر باشد، روی پشم خودش میخوابد.
این مثل را در مورد افرادی می زنند که بافقرشان میسازند و دست نیاز پیش دیگران دراز نمیکنند.
۸-آغوز خوانی بخوری ، ونه چک چک صدا ر نشنوئی ؟!
می خوای گردو بخوری اما نمی خوای صدای شکستن اون رو بشنوی ؟
مفهوم کنایی : رسیدن به خواسته ها با رنج همراه است
معادل فارسی: خربزه می خوری پای لرزش هم بنشین
۹-اَنده مَر بخارده تا افی بَیّه
آنقدر مار خورد تا افعی شد
شخصی که به واسطه انجام کار خلاف زیاد به صورت
یک خلاف کار حرفه ای در آمده باشد
۱۰-آش که جا هاکارده بوشه همه وره انگوس زنّنه
آش آماده اگر در ظرفی ریخته شود ازهمه طرف به آن انگشت می زنند
اگر کاری آماده باشد همه به دنبالش می روند..
۱۱-پیش دکتی پشت سر ره هم هارش
جلو که افتادی به پشت سرت نیز نگاهی بنداز
اگر به مال و مقامی رسیدی به افراد زیر دست خود نیز گوشه چشمی داشته باش
اگر به جایی رسیدی گذشته خود را فراموش نکن
۱۲-اسب با بار، گوم وونه
معنی: در آن مکان اسب با بارش گم می شود.
مفهوم : در منزل فلانی آنقدر شلوغ و بی درو پیکر است که اگر اسب با بار به درونش برود پنهان می شود
۱۳-ونه شیر، شکار هاکانه، شال بخاره
باید شیر شکار کند تا شغال بخورد.
کنایه از بهرهگیری از تجارب و اندیشة بزرگان
است
۱۴-رندی ورته پلا دنیه(رندی ورته مرسه)
بعد از ته دیگ مسه (بعد از ته دیگ به مس میرسیم...). مس در اینجا استعاره از دیگ هست.
این ضرب المثل موقعی بکار میره که دیگه کار از کار گذشته باشه و نشه کاری از پیش برد...
به اصطلاح موقعی که به آخر خط رسیده باشیم...
۱۵-مِن گُمبه نَره وِه گُنه بَدوش
من میگم نره، اون میگه بدوش
کنایه ازاینکه طرف حرف کسی را متوجه نشود
۱۶-بَپِتِه خَروِزِه شال نَصیب وونه
خربزه رسیده نصیب شغال میشه
کنایه از: طرف برای کاری زحمت می کشد، اما موقع ثمر دادن کارش کس دیگری سر وقت حاضر می شود تا سودی از آن ببرد
۱۷-همه چی نازِکی جه بُسِنِه، ظلم کالفتی جِه
هر شیء از نازکی پاره می شود، اما ظلم هر چه بیشتر شود و نمود بیشتری پیدا کند زمینه سقوطش بیشتر می شود
۱۸-شاه شاخدار بخاسته لِسک هم راه دکته لسک= حلزون
شاه دعوت کرد از اونایی که شاخ دارن حلزون هم راه افتاد بره!!
کنایه از دخالت در کاری که به او مربوط نیست
۱۹-شو سیو، گو سیو
شب سیاه و گاو سیاه.
اگر کسی بخواهد در شب با لباس ساده یا کفش ساده بیرون برود این مثل را میزنند یعنی کسی متوجه عیبهای لباس نمیشود.
۲۰-آخِر، ماسّه پَلی هادا
معنی: آخر ماست را ریخت.
مفهوم : خراب کاری ، آبرو ریزی وبه عملی گفته می شود که غیر قابل جبران است.( در صورت ریخته شدن ماست بر زمین جمع کردن آن غیر ممکن است)
آسیه
گو دوش نیه گنه زمین تپه چاله دارنه
معنی:آسیه دوشیدن گاو را بلد نیست می گوید زمین تپه و چاله دارد.
موارد استعمال: عرضه انجام دادن کاری را ندارد
بهانه گیری می کند.
اغوز دار سر اسّا صد نفر وره
کتپل زندنه
معنی: گردویی که بالای درخت می باشد
صد ها نفر برای چیدنش چوب پرت می کنند
موارد استعمال: پشت سر دختر جهت خواستگاری او
حرف های بسیاری می زنند.
تا دست جا چند تا مگر هندوانه
گیرنّه
معنی: با یک دست مگر می توان چند
هندوانه برداشت.
موارد استعمال: یک نفر مگر می تواند چند
مسئولیت را قبول کند یا مسئولیت چند کار را در یک زمان قبول کردن.
اتّا گوش دره هسه اتا گوش
دروازه
معنی: یک گوشش مانند در ، گوش دیگرش
مانند دروازه
موارد استعمال: حرف نشنوی کردن
امید داشتن به از خوردن
معنی: امیدوار بودن بهتر از خوردن است.
موارد استعمال: امید را از دست ندادن
انگور انگور جا لکه یادگیرنه،
همسایه، همسایه جا فن
معنی: انگور پوسیده باعث پوسیدگی
انگور کناری خودش می شود و همسایه نیز از همسایه دیگر هنر می آموزد.
موارد استعمال: چشم هم چشمی کردن .
این اسبه مرغنه سیو کرک شنه
معنی: این تخم مرغ سفید از آن مرغ
سیاه است.
موارد استعمال: قدر پدر و یا مادر را در موقع
بدست آوردن تمام، دانستن.
این چش ره شی مار دارنه بموافن
خیال دارنه
معنی: این چشمی که مادر شوهر دارد قصد
آمدن دارد.
موارد استعمال: حالا حالا ها دست بردار نیست،
در قصدش مصمم است.
بامشی دست گوشت جا نرسنه گنه بو
دنه.
معنی: گربه دستش به گوشت نمی رسد می
گوید بو می دهد.
بهترین بود تو سبک خودش